Lithium-ion batterijen zijn inmiddels onmisbaar in ons dagelijks leven. Ze drijven talloze apparaten aan, van smartphones en laptops tot elektrische voertuigen. Ondanks hun populariteit en efficiëntie hebben lithium-ion batterijen enkele inherente risico’s. Deze risico’s zijn met name relevant in bedrijven en industrieën die veel werken met of opslaan in grote hoeveelheden lithium-ion batterijen. Het is daarom van groot belang om een goed veiligheidsprotocol te hebben. In Nederland zijn de veiligheidsmaatregelen voor de opslag en het beheer van lithium-ion batterijen vastgelegd in de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen 37-2 (PGS 37-2).
Dit artikel bespreekt de belangrijkste gevaren van lithium batterijen, de bijbehorende maatregelen volgens PGS 37-2, en de noodzaak om binnen bedrijven medewerkers op te leiden volgens deze richtlijnen.
De Gevaren van Lithium-ion Batterijen
- Thermische instabiliteit: Lithium-ion batterijen kunnen instabiel worden bij extreme temperaturen. Oververhitting kan leiden tot een chemische reactie binnen de batterij, wat resulteert in een fenomeen dat bekend staat als thermal runaway. Dit is een kettingreactie waarbij de batterij steeds heter wordt en uiteindelijk kan exploderen of in brand vliegen.
- Brandgevaar: Lithium-ion batterijen bevatten brandbare materialen, waaronder het elektrolyt dat kan ontbranden wanneer de batterij beschadigd raakt of kortsluiting veroorzaakt. Lithium-ion batterijbranden zijn moeilijk te blussen, omdat de chemische samenstelling van de batterij een snelle verspreiding van het vuur kan veroorzaken.
- Explosiegevaar: Bij beschadiging of extreme druk kunnen lithium-ion batterijen exploderen. Dit gevaar neemt toe wanneer de batterij mechanisch beschadigd is, bijvoorbeeld door onjuist transport of opslagsituaties waarin de batterijen niet goed worden behandeld.
- Giftige stoffen: Bij brand of beschadiging van de batterij kunnen giftige gassen vrijkomen, zoals fluorwaterstof, die ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Inademing van deze gassen kan leiden tot ademhalingsproblemen en andere gezondheidsklachten.
- Kortsluiting en lekkage: Interne of externe kortsluiting in lithium-ion batterijen kan leiden tot oververhitting, lekkage van elektrolyt of zelfs explosies. Mechanische schade, zoals doorboord raken, is een veelvoorkomende oorzaak van kortsluiting.
Maatregelen Volgens PGS 37-2
De Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen 37-2 (PGS 37-2) biedt een uitgebreide richtlijn voor de veilige opslag en het beheer van lithium-ion batterijen. Hieronder een aantal kernmaatregelen die bedrijven moeten implementeren om de risico’s te minimaliseren.
- Opslagvoorzieningen: PGS 37-2 schrijft voor dat lithium-ion batterijen opgeslagen moeten worden in speciaal daarvoor ontworpen ruimtes. Deze ruimtes moeten voldoen aan brandveiligheidseisen en ventilatievereisten om de risico’s van oververhitting, brand en explosie te beperken. Het gebruik van brandvertragende materialen en automatische brandblussystemen is verplicht in deze opslagruimtes.
- Ventilatie en temperatuurregeling: Aangezien oververhitting een van de grootste risico’s is, moet de opslagruimte voor lithium-ion batterijen voorzien zijn van adequate ventilatie en temperatuurregeling. Dit helpt om te voorkomen dat de batterijen worden blootgesteld aan extreme temperaturen, wat thermische instabiliteit kan veroorzaken.
- Beveiliging tegen mechanische schade: Mechanische beschadiging van batterijen is een belangrijke oorzaak van incidenten. PGS 37-2 vereist dat bedrijven maatregelen nemen om schade te voorkomen, zoals het gebruik van schokbestendige rekken en beschermende omhulsels.
- Incidentmanagement en blusmiddelen: Het gebruik van de juiste blusmiddelen is essentieel. Lithium-ion batterijbranden vereisen speciale blusmiddelen zoals bluspoeders of blusdekens die geschikt zijn voor chemische branden. Water kan in veel gevallen ineffectief of zelfs gevaarlijk zijn bij lithiumbranden. Bovendien moet er een goed incidentmanagementplan zijn voor noodgevallen, waarbij duidelijke procedures zijn opgesteld voor het omgaan met batterijbranden en lekkages van gevaarlijke stoffen.
- Afvalbeheer en recycling: PGS 37-2 biedt ook richtlijnen voor het veilig beheren van afgedankte batterijen. Defecte of beschadigde lithium-ion batterijen moeten apart worden gehouden en op een veilige manier worden afgevoerd om verdere risico’s te minimaliseren.
Opleiding van Medewerkers: PGS 37-2 Opgeleid Persoon
Een van de meest cruciale elementen van veilig werken met lithium-ion batterijen is dat er binnen een bedrijf ten minste één, maar bij voorkeur meerdere, medewerkers aanwezig zijn die een gespecialiseerde opleiding hebben gevolgd in de richtlijnen van PGS 37-2. Deze medewerkers worden aangeduid als een “PGS 37-2 Opgeleid Persoon”.
De PGS 37-2 opgeleid persoon heeft de taak om:
- Toe te zien op de naleving van de richtlijnen uit PGS 37-2.
- Het personeel te informeren en op te leiden over de juiste omgang met lithium-ion batterijen.
- Incidenten te beheersen en veiligheidsprotocollen te activeren in geval van nood.
- Ervoor te zorgen dat de opslag en het gebruik van lithium-ion batterijen conform de wettelijke eisen verloopt.
Daarnaast kunnen deze opgeleide personen optreden als contactpunt voor de hulpdiensten in geval van incidenten en helpen ze bij het opstellen en onderhouden van een noodplan.
Belang van de Opleiding
Omdat de gevaren van lithium-ion batterijen aanzienlijk zijn, kan het missen van de juiste kennis leiden tot ernstige veiligheidsrisico’s. Bedrijven worden daarom sterk aangeraden om meerdere medewerkers op te leiden volgens de PGS 37-2 normen. Deze opleiding zorgt ervoor dat er altijd iemand aanwezig is die in staat is om potentiële gevaren te identificeren en adequaat te handelen bij calamiteiten.
Wilt u of een van uw medewerkers PGS 37-2 Opgeleid Persoon worden, dan kunt u de opleiding volgen via de SafetyNet Academy. De opleiding behandelt onder andere de gevaren van lithium-ion batterijen, het veilig opslaan en beheren van deze batterijen, en het opzetten van effectieve noodprotocollen. Zo wordt uw bedrijf optimaal voorbereid om veilig te werken met lithium batterijen en voldoet u aan de wettelijke eisen van PGS 37-2.
Lithium-ion batterijen brengen aanzienlijke veiligheidsrisico’s met zich mee, zoals brand, explosie en giftige uitstoot bij verkeerde behandeling of opslag. De richtlijnen uit PGS 37-2 bieden bedrijven een duidelijk kader om deze gevaren te beheersen. Naast het implementeren van de fysieke veiligheidsmaatregelen, is het essentieel dat ten minste één persoon binnen het bedrijf de opleiding tot PGS 37-2 Opgeleid Persoon heeft gevolgd om de veiligheid te waarborgen.
Door te investeren in zowel de fysieke als organisatorische veiligheidsmaatregelen volgens PGS 37-2, kunnen bedrijven de risico’s van lithium-ion batterijen effectief beheersen en een veilige werkomgeving creëren.